RAM Nedir, Ne İşe Yarar?

Monster Notebook  26 Şubat 2021

Genel

Kullanıcıların, bilgisayar karşısında geçirdikleri süre boyunca çalıştırdıkları uygulamalar, görüntüledikleri multimedya dosyaları ve daha pek çok dijital içerik; işlemci, ekran kartı, monitör gibi donanım ve çevre bileşenlerinin yardımıyla deneyimlenebilir oluyor. Ancak bazı donanım birimleri, tüm bu sürecin gerçekleşebilmesi ve devam edebilmesi için âdeta gizli bir kahraman gibi çalışıyor. Sistem belleği olarak da tanımlanabilecek RAM (Random Access Memory-Rastgele Erişimli Bellek), işletim sisteminden uygulamalara dek her türlü dijital içeriğin kullanılabilmesine imkân tanıyor. Bu noktada RAM’i daha iyi tanımak, ne iş yaradığını ve nasıl çalıştığı hakkında fikir sahibi olmak, sistem belleğinin öneminin anlaşılabilmesine yardım ediyor.

RAM Nedir?

Modern işlemcilerle benzerlik gösteren, milyonlarca transistör ve kapasitörden oluşan RAM, entegre devre formunda üretiliyor. Bilgisayar anakartlarındaki RAM slotlarına takılabilen ve modüller hâlinde sunulan donanım bileşeni, entegre devre üstüne yerleştirilen bellek yongalarına, bilgisayardaki verileri geçici olarak depolayarak işletim sistemi, uygulama ve kullanıcıların çağırdıkları diğer tüm dijital içeriklerin değerlendirilebilir olmasını mümkün kılıyor.

JEDEC tarafından belirlenen standartlar çerçevesinde üretilen ve PC tarafındaki en güncel örnekleri; DDR4 ve DDR5 olarak sıralanabilen RAM; kapasite, hız gibi faktörlere göre kategorilere ayrılıyor. MHz cinsinden ifade edilen değer, bir belleğin ne kadar kısa hızlı veri aktarabildiğine işaret ederken nanosaniye cinsinden ifade edilen gecikme süresi (CAS Latency) ise bellek denetleyicisinin, bellek sütununa erişimine dair komutun geri bildirimi sürecinde yaşanan gecikmeyi temsil ediyor. Gecikme süresi azaldıkça belleğin verilere erişim hızı artıyor. Bu nedenle teknoloji meraklıları, RAM seçerken, CAS Latency değerleri değişime müsait, hız aşırtma destekli çözümleri tercih edebiliyor.

RAM Ne İşe Yarar?

Bilgisayarın ve uygulamaların geçici verilerini depolamak ve bunlara erişmek için kullandığı RAM, çok yüksek hızlara sahip bir donanım bileşeni olmasının yanında SSD gibi kalıcı depolama için değerlendirilemiyor. Kullanıcıların çağırdıkları uygulamaların depolama biriminden bağımsız çalışabilmesine olanak veren RAM, işletim sistemlerinin ve gündelik yaşamda sıklıkla başvurulan video düzenleme araçlarının, web tarayıcılarının, oyunların ve daha nice uygulamanın kullanılabilmesini sağlıyor. İşlemci (CPU) ile sürekli iletişim hâlinde olan RAM, SSD ya da mekanik disklerdeki gibi kalıcı bir hafıza sunmuyor ve elektrik kesintisi, bilgisayarın kapatılması gibi durumlarda, bellek yongalarında bulunan veriler siliniyor.

Üçüncü parti uygulamalar kullanılarak RAM, SSD gibi bir depolama birimi olarak değerlendirilebiliyor. Özellikle büyük boyutlu oyunlardaki yükleme sürelerinin tamamen ortadan kaldırmak isteyen oyun meraklıları, oyun dosyalarının tamamını kucaklayabilecek büyüklükte bellekler edinip bu senaryoyu uygulayabiliyor.

RAM Nasıl Çalışır?

Bilgisayarlarda kullanılan dinamik RAM’lerdeki (DRAM) bir transistör ve bir kapasitör, bir bit’lik veriyi temsil eden bellek hücresi oluşturmak için eşleşiyor. Kapasitörler bilgi bit’ini tutarken transistör ise bellek yongası üzerinde bulunan kontrol devresinin kondansatörü okumasını ya da hâlihazırdaki durumunu değiştirmesini sağlayan bir anahtar rolü üstleniyor. Tüm bu süreç, 1 ve 0’lardan oluşuyor ve RAM kapasitörü, elektronları geçici olarak depolayan bir kutuya benziyor. Hafıza hücrelerinde 1’i saklamak için kutu, elektronlarla dolduruluyor, 0’ı saklamak içinse boşaltılıyor. İşlemci (CPU) üzerindeki bellek denetleyici, DRAM modülünün doğru çalışması için kapasitörleri kontrol ediyor ve bellekteki verileri düzenli olarak okuyup belleğe tekrar yazıyor. Bu işlem, bir saniye içerisinde binlerce kez otomatik olarak gerçekleşiyor.

Pratikte olanlarsa RAM’in nasıl çalıştığının daha rahat anlaşılabilmesini sağlıyor. Örneğin bir kullanıcı, favori oyununun kısayoluna çift tıklıyor. Program, dosyalarını RAM’e depolamaya başlıyor. Depolama işlemi tamamlandıktan sonra ekrana, oyuna dair görseller geliyor. Kullanıcı oyunun menüleriyle etkileşime geçtiğinde tüm bu süreç, RAM’e depolanan veriler üstünden gerçekleşiyor. Oyun oturumu kapatıldığında ise bellekteki veriler siliniyor. Kısacası oyun, uygulama ve benzeri tüm dijital içerikler, aslında bellekte çalışıyor. Bu nedenle oyun ve uygulamaların RAM ihtiyaçları yüksek olabiliyor.

 

Paylaş: