Ekran Kartı Nedir? Ne İşe Yarar ve Nasıl Seçilir?

Bilgisayarla ve oyunlarla ilgili olanların adını sıklıkla duyduğu bilgisayar donanım bileşenlerinin başında ekran kartı geliyor. Zaman içerisinde hem teknolojik olarak hem de üstlendiği işlevler bakımından büyük değişikliklere uğrayan, oyunların görsel şovlarını yapabilmelerine olanak veren donanım birimini yakından tanımak, gerek ürün seçim sürecinde gerekse bu donanımın işlevlerini öğrenme noktasında işe yarayabiliyor.

Ekran Kartı Nedir?

Tanımı itibarıyla, bilgisayarın ekranına görüntü ileten donanım birimi olsa da ekran kartı; kendi içinde bir grafik işlem birimi (GPU) ve belleği bulunan, hesaplama gücü bakımından üstün, video kodlama ve çözme becerilerine sahip bir donanım olarak kullanıcıların karşısına çıkıyor. Ekran kartının baskılı devresi üzerinde birçok devre bileşeni bulunuyor ve kartın performansını, grafik işlemcisinin; sınıfı, bulunduğu aile, üretim tarihi gibi unsurlar belirliyor. Bu unsurlardan bazıları, ekran kartının adı ve kodundan rahatça anlaşılabiliyor. Örneğin, NVIDIA’nın GeForce ürün ailesinde yer alan üst segment ekran kartlarından biri GTX 680, diğeri GTX 1080 olarak biliniyor. Ürün sınıfını tanımlayan GTX ifadesinden sonra gelen 6 rakamı ve 10 sayısı, ilgili ürünlerin nesillerini temsil ederken bu rakam ve sayılardan sonra gelen 80 sayısı, ürünün hangi segmentte olduğunu gösteriyor. 80 alanındaki sayı aşağı yönlü azaldıkça, bu azalan sayıları taşıyan; 1070, 1060, 1050 gibi modellerin performanslarının azaldığı da gözlemleniyor. Benzer bir durum diğer markaların haricî ekran kartlarında ve Intel’in dâhilî ekran kartlarında da bulunuyor.

Dâhilî Ekran Kartı Nedir?

Grafik işlem birimi, müstakil bir devre bileşenine konumlandırılmayıp anakart, işlemci gibi birimler içerisinde yer alan, bellek ihtiyacını ise sistem RAM’inden kullanarak karşılayan entegre grafik çözümlerine genellikle dâhilî ekran kartı deniyor. Az enerji tüketmesi hedeflenen ince laptop modellerinde, bazı tablet bilgisayarlarda, haricî ekran kartı bulunmayan masaüstü bilgisayarlarda entegre grafik çözümlerinden yararlanılabiliyor. Performans bakımından, normal bir ekran kartından daha güçsüz olan dâhilî ekran kartının sunduğu teknik özelliklere göre belirli bir çözünürlük ve grafik detay seviyesinde oyun oynanabiliyor, 4K videolar izlenebiliyor ve gündelik işlemler sorunsuzca yürütülebiliyor.

Haricî Ekran Kartı Nedir?

Baskılı devre kartı üzerinde birçok devre bileşenine, grafik işlem birimine, belleğe, soğutma çözümüne sahip ekran kartları, haricî ekran kartı sınıfına giriyor. Grafik işlemci geliştirme konusunda uzman olan NVIDIA ve diğer markaların her kullanıcı profiline uygun birer haricî ekran kartı sürümü bulunuyor. Elektrik enerjisinin tamamını ya da bir kısmını PCIe slotundan alan, geri kalan enerji gereksinimini, PSU’dan gelen 6 ya da 8-pin’lik güç girişleriyle karşılayan ekran haricî ekran kartları, hız aşırtma gibi işlemler için uygunluk gösteriyor.

Son yıllarda yaygınlaşmaya başlayan ve “haricî” sözcüğünün içini daha başarılı şekilde dolduran haricî ekran kartları da üretiliyor. Yaygın şekilde kullanılan güçlü ekran kartlarının, özel bir bağlantı sistemiyle, grafik işlem gücü bakımından düşük bilgisayarlara bağlanarak ilgili bilgisayarların grafik işlem performansını artırabilen ve bu bilgisayarda oyun oynanabilmesini sağlayan haricî kutulu ekran kartları, kendilerine ait bir güç kaynağıyla geliyor.

Ekran Kartına Nasıl Bakılır?

Bilgisayara takılı olan, işlemci ya da anakart içerisinde gömülü olan grafik işlemcilerine ve ekran kartlarına bakmak, bu çözümlerin marka ve modellerini öğrenmek için birçok yöntem bulunuyor. Windows 10 işletim sistemine gelen güncellemeler sayesinde artık, Görev Yöneticisi’nin “Performans” sekmesinden, sistemdeki ekran kartları ve grafik işlemcileri görüntülenebiliyor, sıcaklık ve kullanım oranı gibi değişkenlere bakılabiliyor. Tamamen ücretsiz olarak sunulan GPU-Z adlı uygulama da ekran kartlarıyla ilgili çok kapsamlı veriler sunuyor.

Ekran Kartı Ne İşe Yarar?

Oyun ve benzeri, grafik hesaplama gerektiren dijital içeriklerdeki hesaplamaları yapıp ekrana yansıtma, video işleme, video çözme, video kodlama, 3D animasyon hazırlama, üçüncü parti yazılımlar aracılığıyla kripto para madenciliği yapma, sağlık alanındaki çalışmalara yardım sağlamak için protein katlama simülasyonlarına katılma gibi sayısız işlem, ekran kartlarıyla yapılabiliyor. Bununla birlikte yeni nesil ekran kartları, dijital içeriklerdeki ses verilerini de monitör veya televizyona aktarabiliyor.

Ekran Kartı Karşılaştırma

Oyun tutkunları ve bilgisayar meraklıları, edindikleri veya edinmeyi planladıkları ekran kartlarının performanslarını ölçümlemeyi isteyebiliyor. Bu noktada devreye, ekran kartı karşılaştırma uygulamaları giriyor. Teknoloji sektöründe kabul gören 3DMark, Unigine Superposition gibi test yazılımları, ekran kartı karşılaştırma süreçlerinde değerlendirilebiliyor.