Robotik Kodlama Nedir ve Ne İşe Yarar?

Teknoloji dediğimiz kavram bir zamanlar, devasa makineler ve karmaşık düğmelerle dolu bir dünyaydı. Bugün geldiğimiz aşamada, cebimizdeki akıllı telefonlarla hayatın sırlarını keşfedebiliyor, uzaktaki sevdiklerimizle bir dokunuşla sanal bile olsa buluşabiliyoruz. Bu muazzam dönüşümün arkasında yatan gücün ne olduğunu artık hemen herkes biliyor: kodlama. Hayatımızı baştan aşağı değiştiren, dönüştüren ve hatta şekillendiren kodlar, aynı zamanda robotik alanında da devrimsel yeniliklerin ortaya çıkmasını sağlıyor. İşte tam bu noktada devreye giren robotik kodlama, başta gençler olmak üzere herkesin ilgisini çekiyor. Peki, robotik kodlama nedir ve ne işe yarar? Gelin bu soruların ve daha fazlasının yanıtına birlikte göz atalım.

Robotlara Fısıldamak: Kodlamanın Temelleri ve Ayrıntıları

Eskiden olsaydı, kendimizi bir bilim kurgu filminin içinde gibi hissetmemize neden olabilecek robotik kodlama, artık ilköğretim çağındaki çocukların da ucundan köşesinden öğrenip uygulamaya başladığı bir prosestir. Kısaca tanımlamak gerekirse robotik kodlama, robotların; işlev, hareket ve tepkilerini kontrol etmek için başvurulan bir programlama sürecidir. Robotlar üzerinde bulunan sensörler, motorlar ve diğer bileşenler, yazılım geliştirme işlemleri dizisiyle yönetilebilir. Kodlamanın kapsamı ve amacı doğrultusunda bu süreç bir robotun evdeki çamaşırları katlamasından bilinmedik coğrafyalarda keşifler yapmasına kadar pek çok şeyi kapsayabilir. Daha kolay gerçekleştirilebilecek bir örnek verecek olursak bir robotun, yerleştirildiği labirentten çıkmasını sağlamak amacıyla ona çeşitli sensörlerden gelen bilgileri nasıl işleyeceği ve kararlar alacağı, robotik kodlama ile öğretilebilir. Teknolojiye ilgi duyan çocuk ve gençlerin mantıksal düşünme, problem çözme ve yaratıcılık gibi yeteneklerini geliştiren robotik kodlama, yine çocuk ve gençlerin teknolojiyi yalnızca tüketmekle kalmayıp onu şekillendiren yaratıcılar hâline gelmelerine de imkân tanır.

Genel örneklerle başladığımız anlatıma, daha teknik ayrıntılarla devam edelim. Robotların hangi duruma, nasıl tepki vereceklerinin ve çevreleriyle nasıl etkileşime gireceklerinin belirlenmesi için programlama dillerinden yardım alarak robot için bir algoritma yazmak gerekir. Bu diller arasında Python, C++ ve özel robotik platformları için geliştirilen Scratch gibi kullanıcı dostu diller vardır. Farklı alanlarda da sıklıkla duymuş olabileceğiniz Python, özellikle başlangıç seviyesindeki kullanıcılar için idealdir zira okunması da öğrenmesi de kolaydır. C++ ise daha karmaşık robotik uygulamalar için tercih edilen bir dil olmakla birlikte yüksek performans ve esneklik sunar. Scratch ve benzeri blok tabanlı diller ise kodlamaya yeni başlayanlar için uygundur. Karmaşık kod yazma ihtiyacını ortadan kaldıran ve görsel arayüz üzerinden programlama yapmayı sağlayan diller, robotik kodlama konusuna meraklı küçüklerin de konuya ilgisini artırır. Kodlama sürecinde yazılan kodlar, bilgisayar üzerinde hazırlanır ve daha sonra robotun kontrol ünitesine iletilmek üzere bir mikrodenetleyiciye ya da bilgisayara aktarılır. Kontrol ünitesi, robotun motorlarına, sensörlerine ve diğer bileşenlerine komutları iletir. Bu süreç, robotun belirli görevleri yerine getirmesini sağlamak amacıyla hassas ve dikkatli bir şekilde gerçekleştirilir.

Robotik Kodlama Dünyasına İlk Adım: Robotlarla Dans

Robotik kodlama, yalnızca yetişkinlerin veya gençlerin değil, ilköğretim çağındaki çocukların da rahatlıkla adım atabileceği bir alandır. Ülkemizde de ilk defa 2017 yılında, İzmir İl Millî Eğitim Müdürlüğü çatısı altında başlayıp 9 ila 14 yaş arasındaki çocukların robotik ve kodlama eğitimi almalarını sağlayan program, bugün, Türkiye’nin hemen her köşesinde uygulanmaktadır. Çocukların, kendilerini geliştirebilmelerine büyük katkıda bulunan robotik kodlama, 2010’lu yıllardan bu yana Türkiye’de yaygınlaşan STEM ve STEM+A eğitim yaklaşımının da bir parçasıdır. İngilizce Science (Bilim), Technology (Teknoloji), Engineering (Mühendislik), Mathematics (Matematik) ve Art (Sanat) kelimelerinin baş harflerinin kısaltmasıyla oluşturulan STEM+A eğitim yaklaşımı, okul öncesinden başlamaktadır. STEM+A, çocuklara bilimsel düşünme ve analitik yetenekler kazandırırken onların, robotik kodlama tarafındaki kabiliyetleriyle hayallerindeki projeleri gerçeğe dönüştürme fırsatı sunar. Çocuklar, basit robot kitleri ve kullanımı kolay programlama araçlarından destek alarak kendi robotlarını tasarlayıp programlayabilirler. Bu proseste matematiksel hesaplamalar, mühendislik ilkeleri ve teknolojik tasarım gibi konularla doğrudan etkileşimde bulunurlar.

Gelişen ve değişen dünya dinamiklerinden hareketle son yıllarda özellikle eğitim politikalarında önemli bir yer tutmaya başlayan STEM+A ve robotik kodlama eğitimleri; okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim okullarında sunulurken pek çok üniversite ve teknoloji merkezi, bu alanda hem atölye çalışmaları hem de özel eğitimler düzenlemektedir. Tabii robotik kodlama, küçük yaştaki teknoloji meraklılarıyla sınırlı bir alan değildir ve yetişkinler de kendi merak ve imkânları çerçevesinde robotik kodlama dünyasına adım atabilirler. Bunun için birkaç pratik adımı takip etmek gereklidir:

• Robotik Setleri ve Kitler, Başlangıç İçin İdeal: Üretilen çeşitli robotik setleri, yetişkinler için mükemmel bir başlangıç noktası olarak gösterilebilir. İlgili setler, tüm gerekli bileşenleri ve kolay takip edilebilen talimatları içerir. LEGO Mindstorms ya da Arduino başlangıç kitleri gibi seçenekler, temel robotik becerileri öğrenmek için son derece uygundur.
• Online Eğitimler, Detayları Yakalamada Çok Önemli: Birçok konuda, yetkin kişilerin hazırladığı başarılı eğitimler içeren internette, robotik kodlama konusunda da sayısız kaynak vardır. Udemy gibi platformlarda başlangıç seviyesine özel kurslar rahatlıkla bulunabilir.
• Yerel Eğitim ve Atölyelere Katılım Gerekli: Robotik kodlama cephesinde çalışma sürdüren topluluklar, teknoloji merkezleri ve üniversiteler, bu konuya özel eğitim ve atölye çalışmaları düzenler. Böylesi etkinliklere katılım göstermek, kodlama konusundaki eksikliklerin giderilmesi ve projelerdeki sorunların ortadan kaldırılması noktasında değerlidir.
• Öğrenmenin Sonu Olmadığı Bilinmeli: Robotik kodlama ve teknoloji sürekli gelişen alanlardır. Bu nedenle yeni trendleri, teknolojileri ve teknikleri takip etmek önemlidir. Bloglar, podcast yayınları ve teknoloji haber siteleri, bu alandaki gelişmeleri takip etmek için iyi kaynaklardır.

Akıllı Robotların Dünyası: Yapay Zekâ ve Robotik Kodlamanın Sentezi

Adını her gün birkaç kez duyduğumuz, duymakla kalmayıp zaman zaman başvurduğumuz yapay zekâ, robotik kodlamayla harika bir sentez oluşturmaktadır. Bu sentez sayesinde robotlar sadece kendileri için programlanan kodları takip etmekle kalmaz, kendi öğrenme ve karar verme becerilerine de kavuşur. Robotların, çevrelerini algılayıp veri toplama ve bu verileri kullanarak karmaşık problemleri çözebilmelerine ortam hazırlayan yapay zekâ desteği, robotların daha etkileşimli ve insan ihtiyaçlarına daha duyarlı hâle gelmelerine de olanak verir. Robotlara, öğrenme becerisi de kazandıran yapay zekâ, örneğin, üretim hattında çalışan bir robotun karşısındaki malzemeleri doğru şekilde sıralamasını ve öngörülmeyen bir aksaklık anında ne yapması gerektiğine karar vermesinde etkilidir.

Hayatımızda yer almaya başlayan ve yakın gelecekte yer alması beklenen, yapay zekâ destekli robotların kullanım alanlarına değinecek olursak:

• Otonom Navigasyon: Yapay zekâ, robotların çevrelerini algılamalarını, haritalar oluşturmalarını ve engellerden kaçınarak hedeflerine ulaşmalarını sağlar. Örneğin, Tesla’nın otomobilleri ve insansız hava araçları (İHA), bu teknoloji sayesinde farklı ortamlarda zorlanmadan hareket edebilir.
• Makine Öğrenimi ve Veri İşleme: Robotlar, makine öğrenimi algoritmaları kullanarak büyük veri setlerinden öğrenebilir ve bu bilgileri yeni görevleri yerine getirirken kullanabilir. Örneğin, endüstriyel robotlar, üretim süreçlerini iyileştirmek için performans verilerini sürekli analiz eder.
• Doğal Dil İşleme: Yapay zekâ, robotların insan dilini anlamasını ve doğal bir şekilde yanıt vermesini sağlayarak insan ile robot arasındaki etkileşimi geliştirir.
• Görüntü ve Ses Tanıma: Robotların görüntü ve ses verilerini analiz etmesine olanak tanıyan yapay zekâyla desteklenen sağlık robotları, tıbbi görüntüleri değerlendirerek hastalıkları teşhis edebilir veya ev robotları, sesli komutları tanıyıp bu komutları uygulayabilir.
• Adaptif Sistemler: Yapay zekâ, robotların çevrelerindeki değişikliklere uyum sağlamalarını ve öğrenmelerine imkân sağlar. Araştırma robotlarının bilinmeyen ortamlarda gezinirken karşılaştıkları yeni durumlara uyum sağlayabilmeleri buna güzel bir örnektir.

Siz de teknoloji dünyasını yakından takip ediyor, robotik kodlamaya ilgi duyuyorsanız, kodlama maceranızı “canavar” gibi sürdürmenizi sağlayacak Monster Notebook imzalı; Abra, Tulpar ve Semruk serisi oyun bilgisayarı modellerinden dilediğinizi satın alabilirsiniz.