PCIe 5.0 Nedir, Ekran Kartları 5.0’a Ne Zaman Geçecek?

Birçok teknolojinin bir araya gelmesiyle oluşan bilgisayarın, hız konusundaki belirleyici faktörlerinden biri olan ve sıklıkla duyduğunuz PCIe teknolojisi, 5.0 sürümlü çözümlerine kavuşmaya başladı. 2023 yılının başlarında piyasaya çıkmaya başlayan PCIe 5.0 destekli SSD’ler, özellikle oyun yükleme sürelerinde kayda değer performans artışı getiriyor, dosya aktarım hızları ve görsel ağırlıklı dijital içerik üretimi konusunda da ciddi düzeyde bir başarım sıçraması yaşatıyor. Her ne kadar 2022 yılı itibarıyla 6.0 sürümü duyurulmuş, bu yıl içinde de 2025 yılı için 7.0 sürümü için planlama yapıldığı su yüzüne çıkmış olsa da PCIe 5.0, hâlâ yeni ve tatmin edici performans sunan bir teknoloji olmayı sürdürüyor. Peki, üzerine bu kadar konuşulan PCIe 5.0 nedir ve bilgisayarların bir başka hız canavarı parçası olan ekran kartları, ne zaman PCIe 5.0 ile tanışacak? Gelin, PCIe’nin ne olduğundan başlayarak adım adım bu konulardan söz edelim.

PCIe Nedir ve Ne İşe Yarar?

Bilgisayar donanım bileşenlerinin ve çevre birimlerinin tamamı, anakarta doğrudan bağlanarak birbirleri arasında iletişim kurabiliyor. 1990’ların sonlarında ve 2000’lerin başlarında PCI ve AGP gibi bağlantı noktaları; ses kartı, ekran kartı, modem gibi birimlerin, anakarta bağlanmasını sağlayan slotlardı. Ancak donanım bileşenlerinin veri aktarım hızlarının artış göstermesi, yeni veri yolu standartlarının geliştirilmesine zemin hazırladı; PCIe standardı da 2003 yılında hayatımıza girdi. Açılımı “Peripheral Component Interconnect Express/Çevre Birimleri Arası Bağlantı Ekspres” şeklinde olan PCIe, çeşitli sayıda hatlardan oluşur ve bu hatların sayısı arttıkça, PCIe üzerinden daha fazla miktarda veri taşınabilir. Örneğin, 12. nesil işlemcileriyle yeni standartları benimseyen Intel’in 12. nesil işlemcileri, 16 adede kadar PCIe 5.0 hattının yanı sıra 4 adede kadar da PCIe 4.0 hattı sağlar. Çok sayıda PCIe hattı desteği, yüksek hızlı veri aktarımı gerçekleştiren SSD ve ekran kartı gibi birimlerin, işlemci ile daha rahat ve hızlı konuşup işlemlerini gecikmesiz gerçekleştirmesini mümkün kılar.

PCIe 5.0 Nedir?

PCIe anlatımı vesilesiyle kulağını çınlatmaya başladığımız PCIe 5.0, 2003 yılında başlayan PCIe teknolojisinin, en güncel ve erişilebilir cihazları da bulunan sürümünü temsil ediyor. Bu teknolojinin önceki versiyonu (4.0) farklı olarak hat başına transfer hızı iki katına çıkan ve 32 GT/s’ye yükselen PCIe 5.0, çıkış hızı noktasında da iki katlık artışı beraberinde getiriyor. Yine sayılarla konuşmak gerekirse PCI 4.0’ın x16 hızı 31,508 GB/s iken PCI 4.0’ın x16 hızı, 63.015 GB/s düzeyine çıkıyor. PCI 5.0 ile x16 gibi; x8, x4, x2 ve x1 çıkış hızları da benzer şekilde iki kat artış gösteriyor. Bu, özellikle ekran kartları için teorik olarak performans artışı olabileceğini ifade etse de kâğıt üzerindeki verilerle gerçek dünya testleri, tam anlamıyla örtüşmüyor. Zira piyasada henüz PCIe 5.0 destekli ekran kartları bulunmuyor ve PCIe 5.0 teknolojisine sahip anakartlara takılan PCI 4.0 ekran kartlarının performans test sonuçları, birbirlerine epey yaklaşıyor. Lakin PCI 4.0 ekran kartları, PCI 3.0 destekli bir anakarta takıldığında sonuçlar şaşırtıcı derecede aşağı yönlü olarak değişiyor. Bu nedenle PCIe 5.0 destekli ekran kartlarının, “oyunu” değiştirebileceğini öngörmek, pek de hatalı olmuyor. Kullanıcılarla buluşan PCIe 5.0 SSD’lerin, veri okuma/yazma hızlarıyla neler yapabildiği, rahatlıkla görülebiliyor.

Ekran Kartları, PCIe 5.0 ile Ne Zaman Tanışacak?

Yazının sonlarına yaklaşırken “Ekran kartları PCIe 5.0’a ne zaman geçecek?” sorusuna da yanıt verelim. 2022’nin sonlarında, GeForce RTX 40 serisi ekran kartlarını teknoloji tutkunlarının beğenisine sunan ve bu kartların, yüksek performansına ek olarak DLSS 3 gibi sıra dışı bir teknoloji içermesini sağlayan NVIDIA’nın, 2025 yılına kadar yeni nesil bir ekran kartı çıkarma planı, ortaya çıkan yol haritasından anladığımız kadarıyla bulunmuyor. 2023 ve muhtemelen 2024 yılını, bellek boyutu ve işlem gücü artırılmış “yeni” GeForce RTX 40 serisi kartlarla geçirmeyi planlayan NVIDIA’nın, asıl başarım sıçraması yapacak olan RTX 50 serisi ile PCIe 5.0’a geçmesine kesin gözüyle bakılıyor çünkü profesyonel sahada kullanılan Hopper mimarili ekran kartları, PCIe 5.0 teknolojisiyle geliyor. Eski nesil bağlantı arayüzünün, ileri düzeyde veri aktarım gücüne sahip ekran kartlarına “ayak bağı” olması istenmiyor.

Teknoloji dünyasındaki gelişmeleri merakla takip ediyor, canavar gibi oyun bilgisayarlarında bu güncel teknolojilere yer vermeyi sürdürüyoruz.