Monitörde Hertz (HZ) Yenileme Hızı Nedir?

Bilgisayar kullanıcılarının, özellikle de oyun meraklılarının en dikkatle seçtikleri bilgisayar çevre birimleri arasında monitörler de bulunuyor. Ergonomik özellikleri, tasarımları, ekran genişlikleri, panel yapıları, monitörlerin başlıca seçim kriterlerinde ilk sıralarda bulunsa da uzun süre ekran karşısında kalan ve konforlu bir kullanım deneyimi yaşamak isteyenler, monitörlerin, ekran yenileme hızlarına da dikkat ediyor. Zira yenileme değeri, belki masaüstü uygulamalarının takibi ve multimedya içeriklerinin seyri esnasında o kadar büyük bir fark yaratmasa da iş, dijital içerik üretimi ve bilhassa oyun seanslarına geldiği zaman, deneyimi büsbütün değiştiren bir unsura dönüşüyor. İşte tam bu noktada, sıklıkla telaffuz edilen Hertz (Hz) kavramı ve ekran yenileme/tazelemeye dair sayılar devreye giriyor. Peki, nedir bu Hz ve ekran yenileme hızı, kullanım deneyimini nasıl değiştiriyor?

Görüntülerdeki Akıcılığı Belirleyen Temel Unsur: Ekran Yenileme Hızı

Monitörlerin panelleri, görüntü oluştururken her saniye onlarca defa ekranı yeniliyor. Hertz de saniye başına monitör ekranına yansıyan görüntülerin sayısını temsil ediyor. Örneğin bir monitör için 60 Hz deniliyorsa o monitör, saniyede 60 defa ekranını yeniliyor, 144 Hz deniliyorsa 144 defa ekranını yeniliyor. Monitöre görüntü aktaran ekran kartının ilettiği görüntüden bağımsız olarak genellikle sabit olan bu değer, işletim sistemi veya ekran kartı kontrol panelleri aracılığıyla, aşağı yönlü değiştirilebiliyor. Örneğin 144 Hz’lik bir monitörün yenileme hızı, 60 Hz ya da 30 Hz’e indirilebiliyor ancak 240 Hz’e yükseltilemiyor.

Ekrandaki görüntülerin akıcılığını doğrudan doğruya etkileyen ekran yenileme hızı ne kadar yüksek olursa, fare kontrollerinden oyunlarda hissedilen akıcılığa kadar birçok unsur da bu doğrultuda gelişim gösteriyor. 60 Hz ve 75 Hz’lik ekran yenileme hızlarına sahip monitörlerin aralarındaki fark, masaüstü uygulamalarının kullanımı esnasında fazla fark edilmese de devreye 144 Hz ve üzeri ekran yenileme hızlarına sahip monitörler girdiğinde, fare imlecinin hareketleri de oyunlardaki akışkanlık da tamamen değişiyor. İnternet meme’lerine konu olan “İnsan gözü yalnızca 30 fps’yi görebilir.” ifadesi de böylece anlamını kaybediyor. Zira yan yana konulmuş; 30, 60 ve 144 Hz’lik monitörlere bakan hemen herkes, yüksek kare/saniye oranına sahip oyunlar ve videolar başta olmak üzere yenileme hızının kolayca algılanabileceği dijital içeriklerin, hangi monitörde daha akıcı görüntülendiğini rahatça seçebiliyor.

Oyuncular, Yüksek Yenileme Hızına Sahip Monitörleri Seçiyor

Tek kişilik senaryoya sahip oyunlarda ekran yenileme hızı, kuşkusuz oldukça etkileyici bir oyun deneyimi yaşatıyor. Gerek oyun içi, karakterin ya da araçların kullanıldığı anlarda gerekse cut scene olarak isimlendirilen oyun motoruyla hazırlanabilen ara sahnelerde, sistemdeki ekran kartı da güçlüyse, 144 Hz ve üstü ekran yenileme hızlarında muazzam bir tecrübe elde edilebiliyor.

Fakat yüksek ekran yenileme hızına sahip monitörlerin, oyuncular tarafından tercih edilmesinin arkasında, çevrim içi çok oyunculu yapımlarda oyuncuların daha fazla başarı elde etme istekleri de yatıyor. Çünkü iyi bir internet bağlantısına sahip oyuncular, ekran tazeleme hızı yükseldikçe rakiplerinin hamlelerini daha doğru ve zamanında görebiliyor. Örneğin 60 Hz’lik bir monitörde rakip, savaş alanında bir ağacın arkasına saklanmaya doğru giderken görüntüleniyorsa 144 Hz’lik monitörlerde aynı rakip, yine aynı ağaca daha yakın mesafede görülebiliyor. Kısacası ekrana yansıyan kare sayısı arttıkça, çatışmaların yaşandığı alanlarda olan bitenler, oyuncuların karşısına gerçek zamanlı olarak yansıyor.

Monitörlerin ekran yenileme hızları sabit olsa da ekran kartlarıyla koordinasyon hâlinde çalışan çözümler de üretiliyor. Özellikle ekran kartı ve monitör arasında kare hızı sorunları neticesinde ortaya çıkan tearing/yırtılma etkisi; ekran yenileme hızını, ekran kartından gelen verilere göre dinamik şekilde değiştiren monitörler sayesinde kolayca aşılabiliyor. Bu da orta ve düşük kare/saniye oranlarında bile akıcı bir oyun deneyimi elde edilebilmesine yardım ediyor. Ancak her hâlükârda 144 Hz ve üzeri ekran yenileme hızlarına sahip monitörler, oyuncular cephesinde üstünlüğünü muhafaza ediyor.