Oyunlaştırma Nedir?

Dijital oyunlarla vakit geçirmekten hoşlanıyor olabilirsiniz. Hatta bu sayfalardaki yazıları dikkatle takip ediyorsanız, sizi “canavar” gibi bir oyuncu olarak bile tanımlayabiliriz. Peki, hayatı gerçekten bir oyun gibi yaşayabilseydiniz? Okulunuzdaki bir derse devamlılık sağladığınızda “yıldız” kazandığınızı, sınavlarda belirli bir puanın üstünde not aldığınızda “level” atladığınızı, iş yerindeki projenizi erken teslim ettiğinizde kristal kupa kazanıp bu kupayla ofisinize yeni eşyalar alabileceğinizi bir düşünün… Kulağa epey eğlenceli geliyor değil mi? İşte yazımızın konusuna böylece ufaktan bir giriş yapmış olduk. Evet, son yıllarda sıklıkla duyduğunuz “Oyunlaştırma” ya da İngilizce hâliyle “Gamification” bu defaki konumuz. Dilerseniz gelin, sizi gerçek hayatta bir “oyun kahramanı”na dönüştürecek oyunlaştırma hakkında konuşmaya başlayalım.

Teşvik Edici ve Motivasyon Artırıcı Etkinlik: Oyunlaştırma

2008 yılına kadar kimsenin kullanmadığı ve 2010 yılına kadar da pek popülerlik kazanamayan ancak sonraki yıllarda birçok farklı alanda kullanılmaya başlanan oyunlaştırma kavramı, oyun tasarımı unsurlarının ve oyun prensiplerinin, oyun dışında kalan noktalarda kullanılması olarak tanımlanıyor. Kullanıcıların motivasyonlarını artırıp onların sürece dâhil olmalarını teşvik etmek amacıyla başvurulan oyunlaştırma, aynı zamanda kullanıcılar arasında etkileşimi artırıp onların, belirli hedeflere ulaşması ve onları belirli hedeflere ulaştırma noktasında değerlendiriliyor.

Bugün geldiğimiz noktada pazarlamadan eğitime kadar sayısız alanda sıklıkla başvurulan oyunlaştırmada; puan, rozet, liderlik tablosu, performans grafikleri, avatar ve takım arkadaşları gibi unsurlar bulunuyor ki oyunlarla, özellikle de çevrim içi oyunlarla haşır neşir olan sizin gibi canavar oyuncular için bu tür unsurlar, gayet tanıdık gelebilir. Hâlihazırda bir oyun için temel ögeler olan dinamikler, mekanikler ve bileşenler, oyunlaştırma süreçlerinde de kendine yer buluyor. Dinamikler, sosyal etkileşim ve anlatı tarafında bulunurken, mekanikler ise katılımcı konumundaki kullanıcıların aksiyona dâhil olmalarını sağlayan, ödüllendirme, sıralama gibi hususlardır. Oyunlaştırmayı var eden üç ana ögeden sonuncusu olan bileşenler ise sizlere de daha tanıdık gelecek; yapılacak görev, puanlar ve sanal ürünleri kapsıyor.

Oyunlaştırma Neden Var ve Hangi Alanlarda Kullanılıyor?

Hayat, istisnai durumlar dışında oldukça sıkıcıdır ve oyunlaştırma bu sıkıcılığı alaşağı etmeye yemin etmiş bir oyun kahramanı gibidir. İnsanların hayatındaki sıkıcı görevleri, bir dijital oyunda olduğu gibi heyecan verici ve eğlenceli hâle getiren oyunlaştırma, farklı alanlarda, genellikle de başarıyla uygulanıyor. Madde madde anlatmak gerekirse:

• İş Yerleri: Birçok kurumsal şirket, çalışanlarının motivasyonlarını ve çalışma verimliliklerini artırmak adına oyunlaştırmadan yararlanıyor. Önemli küresel kuruluşlar, çalışanlarının satış ve pazarlama hedeflerine ulaşabilmeleri için liderlik tablosu, puanlama gibi unsurları kullanıyor.
• Eğitim: Bazı okullarda ve eğitim kurumlarında, öğrencilerin üst düzey motivasyonla derslere katılım sağlayabilmeleri için oyunlaştırmaya yer veriliyor. Ayrıca internet temelli eğitim araçları da temelinde bir oyunlaştırma mekanizması üzerine inşa ediliyor. Bunun en başarılı örneği, Duolingo olarak gösteriliyor.
• Sağlık: Akıllı cep telefonlarında yer alan sağlık uygulamaları, oyunlaştırma üzerinden kullanıcıların daha aktif bir yaşam tarzını benimsemelerine yardım ediyor. Örneğin Samsung Health uygulaması, günlük etkinlikler tamamlandığında kullanıcıya rozet veriyor ve çevrim içi etkinlik sıralamalarında daha üst sıralara konumlandırabiliyor. Benzer bir durum, Fitbit ve Nike+ gibi fitness uygulamalarında da bulunuyor.
• Sosyal Ağlar: Pek çok sosyal ağ, ödüllendirme sistemini başarıyla uyguluyor ve bunun arkasında, yine oyunlaştırma bulunuyor. Profil içeriği tamamlamadan belli sayıda takipçi edinmeye kadar sayısız adımda oyunlaştırmanın gereği olarak kullanıcıya çeşitli ödüller verilebiliyor.

Oyunlaştırmanın Sağladığı Yararlar

İş yerinde, okulda hatta evde dahi kullanılabilecek oyunlaştırma, beraberinde birçok yararı ve pozitif sonucu da getiriyor:

• Sosyal Bağlantı Kurabilme: Bireyselliğin giderek arttığı son yıllarda topluluk hissini inşa etmekle kalmayıp bu hissi koruyan oyunlaştırma, bu sürecin doğal bir sonucu olarak kullanıcıların birbirleriyle etkileşim kurmasına da zemin hazırlıyor. İnsanların sosyalleşmelerine, birbirleriyle yer yer rekabete girebilmelerine imkân tanıyan oyunlaştırma, kullanıcıların ortak hedef çerçevesinde hareket edebilmeleri konusunda da onları canlı tutuyor.
• Öğrenme ve Çalışma Performansını Artırma: Oyun mekaniklerini ve dinamikleri başarılı şekilde yerleştirilmiş bir oyunlaştırma süreci, kullanıcıların ya da katılımcıların gerek öğrenme gerekse çalışma performansını artırmasına olanak tanıyor. Normalde daha uzun sürebilecek projeler, oyunlaştırmanın getirileri sayesinde kısa sürede sorunsuz tamamlanabilirken öğrenme süreçleri özelinde ise katılımcılar, çok miktarda bilgiyi, beklenenden kısa zamanda özümseyebiliyor.
• Motivasyon Artışı Sağlama: Oyunlaştırmanın ortaya çıkışının temel gayelerinden biri olan kullanıcılarda motivasyon artışı sağlama, şüphesiz, oyunlaştırmanın en çok sağladığı yararlardan biri olarak görülüyor. Kullanıcıların belli başlı eylemleri gerçekleştirmeleri noktasında onları teşvik eden oyunlaştırma, eğitim ya da spor antrenmanı gibi birçok alanda doğrudan motivasyon sağlamak amacıyla değerlendiriliyor.
• Rekabet Hissi Oluşturma: Özellikle çevrim içi çok oyunculu oyunları, oyun tutkunları için vazgeçilmez kılan unsurların başında gelen rekabet hissi, oyunlaştırmanın sağladığı yararlardan biri oluyor. Oyunlaştırma, sürece dâhil olan kişilerin, birbirleriyle rekabet edip daha yüksek hedeflere ulaşmalarına imkân tanıyor.

Oyunlaştırma Süreçlerinde Karşılaşılan Güçlükler

Gerek şirketler gerek eğitim kurumları gerekse katılımcılar için pek çok yarar sağlayan oyunlaştırma, uygulama noktasında bazı güçlükleri de getirebiliyor. Yazının sonlarına gelirken oyunlaştırma süreçlerinde karşılaşılan güçlüklere değinmenin faydalı olduğunu düşünüyoruz.

• Katılımcıların Ödüle Bağımlı Hâle Gelmesi: Özünde, katılımcılara puan, rozet ve liderlik tablosunda öne geçme gibi motive edici ögeler bulunduran oyunlaştırma, bazı katılımcıların/kullanıcıların, ödüllere bağımlı hâle gelmesine neden olabiliyor. Kullanıcıların içsel motivasyonunu baltalayan ve sürecin kendisine ilgisinin azalmasına neden olabilen bu durumun önüne geçmek için oyunlaştırmanın, dikkatlice kurgulanması ve uygulanması gerekiyor.
• Teknik Dizayn Problemlerine Sahip Olabilmesi: Çok sayıda katılımcının bir arada bulunduğu oyunlaştırma süreçlerinde oyunlaştırmayı yürütecek olan platformun, yazılımsal ya da tasarımsal açıdan sorunlar içerebilmesi, oyunlaştırmanın motivasyon sağlamak yerine kullanıcılarda demotivasyona neden olmasıyla sonuçlanabiliyor. Buradan hareketle oyunlaştırmayı kurgulayacak ekiple uygulayacak ekibin, iyi bir iletişim kurup kusursuz bir platform oluşturmaları tavsiye ediliyor.

Saydığımız bu durumların dışında, eğitimde kullanılan oyunlaştırmanın öğrenme hedefleriyle uyuşmaması gibi minör durumlar da oyunlaştırma süreçlerinde karşılaşılan güçlükler kapsamında bulunuyor.